Het belang van gerichte rammenkeuze

De recente import van Engelse en Nederlandse Wiltshire Horn schapen maakt het mogelijk om binnen het stamboek te kweken en inteelt uit te sluiten.  Er is thans een voldoende groot aantal dieren met ruime genetische diversiteit aanwezig.  Met een weloverwogen partnerkeuze voor de ooien zijn we in het stamboek de volgende jaren verzekerd van onze zelfredzaamheid. 

Stamboekfokkers kunnen zich onderscheiden van niet-stamboek kwekers door het doelmatig inzetten van bloedlijnen om aldus raszuivere, typische lammeren te kweken en een welbepaald fokdoel na te streven.    

Daarom is de rammenkeuze zo belangrijk.  De database van KHV biedt ons met de module “rammenadvies” de mogelijkheid om de verwantschapsgraad van uw dieren met de door U gepreveleerde ram te berekenen en mede aan de hand daarvan een keuze te maken. 

De veiligste en beste manier om de genenpool van uw koppel gezond te houden, is outcross.  Het gebruik van een totaal vreemde bloedlijn.  Outcross is onmisbaar in de fokkerij.  Het vergroot de genetische diversiteit en verkleint de kans op erfelijke gebreken.  De resultaten van outcross zijn minder voorspelbaar maar kunnen vaak, voornamelijk in de eerste generatie, goede resultaten geven.

Echter, in een gesloten stamboek is enige mate van inteelt niet uit te sluiten. Ergens ver weg is er altijd wel een gemeenschappelijke voorouder.  Maar het is belangrijk dat de toename in inteeltpercentage per generatie lager blijft dan 0.5% en dat bij voorkeur de 3% niet wordt overschreden

Wil men bepaalde eigenschappen van dieren op een “snelle” manier te verankeren, kan men wel gebruik maken van inteelt.  Door inteelt toe te passen, vererft men niet alleen de gewenste genen en uiterlijke eigenschappen, ook de negatieve kanten worden sterk naar voor gebracht.  Daarnaast geeft inteelt een verhoogde kans op erfelijke afwijkingen en inteeltdepressie welk voornamelijk terug te zien is in verminderde vruchtbaarheid, vitaliteit en levensduur.       

Een bij Schotse schapen uitgevoerd onderzoek gaf met de combinatie vader x dochter volgende resultaten:  12 % gewichtsverlies, 11 % verminderde vruchtbaarheid, 20 % minder lammeren en de levensduurte werd met 8 % ingekort. 

Maar inteelt is niet erfelijk.  Men kan dus gerust een ingeteelde ram of ooi gebruiken.                     

Een milde en veiligere vorm van inteelt is lijnenteelt.  Het betekent het kruisen van twee schapen die een gemeenschappelijke voorouder hebben, maar slechts in geringe mate verwant zijn met elkaar.  Lijnenteelt biedt de mogelijkheid om toch enige mate van zekerheid in de vererving te krijgen, een bepaalde mate van fokvastheid of fokzuiverheid te creëren, zonder daarbij onmiddellijk de nadelen van directe inteelt te ervaren.  Lijnenteelt verhoogt, gemiddeld genomen, de concentratie genen van de voorouder waarop wordt teruggekoppeld hetgeen betekent dat de kans dat de eigenschappen van die voorouder terugkomen in het fokproduct worden vergroot.  Maar het is geen garantie.

Voorbeeld van lijnenteelt

Vruchtbaarheid en moedereigenschappen komen van de ooilijn met Flora/Jorinde en 4 x Looman. 

Voor maat en groei wordt teruggekruist op Gabbe wiens moederlijn ook bovengemiddeld vruchtbaar is.  

Het inteeltvrije Hoenderhave en Looman bloed zorgen voor de noodzakelijke outcross.